Milieustrafrecht en de toepassing

Het milieustrafrecht heeft een breed toepassingsbereik, zodat een onderneming vrijwel dagelijks daarmee in aanraking kan komen. Het milieustrafrecht wordt gekenmerkt door een woud aan wet- en regelgeving dat zeer divers en omvangrijk is. Naast de bepalingen uit Nederlandse wet- en regelgeving, is in toenemende mate de Europese regelgeving van belang.

In milieustrafzaken wordt vaak vervolgd voor niet-naleving van vergunningsvoorschriften zoals die aan bedrijven zijn opgelegd, bijvoorbeeld het in strijd met de vergunningsvoorschriften niet melden van een ongewoon voorval dat nadelige gevolgen voor het milieu heeft gehad of dreigde te hebben. Een ander voorbeeld betreft het als bedrijf aanwezig hebben van een hogere concentratie van een bepaalde stof in het afvalwater dan in de afgegeven vergunning is toegestaan. Ook het doen van illegale lozingen of stortingen en het handelen in strijd met belangrijke voorschriften uit de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) wordt actief vervolgd. Toezicht op naleving en handhaving van milieuwetgeving vindt veelal plaats door de Inspectie Leefomgeving & Transport (ILT). Dit toezicht is bestuursrechtelijk van aard, maar kan bij een vermoeden van een strafbaar feit uitmonden in een strafrechtelijk onderzoek.

Uit de veiligheidsagenda 2015-2018, waarin de doelstellingen van het Openbaar Ministerie en de opsporende instanties zijn opgenomen, volgt dat de aanpak van milieucriminaliteit één van de prioriteiten is van het Openbaar Ministerie. Het Openbaar Ministerie vervolgt met name ondernemingen, maar ook feitelijk leidinggevenden van de betrokken onderneming kunnen onder bepaalde omstandigheden strafrechtelijke vervolging riskeren. Een veroordeling van een onderneming leidt in beginsel tot een geldboete. Door een wetswijziging geldt thans in plaats van een boetemaximum een flexibel boeteplafond; boetes voor rechtspersonen kunnen daardoor oplopen tot tien procent van hun jaaromzet.

Daarnaast kan in ernstige gevallen de rechter een onderneming stilleggen of bijvoorbeeld een exportverbod opleggen. Het Openbaar Ministerie zal doorgaans het vonnis of een persbericht over de zaak willen publiceren. De praktijk leert dat hierover kan worden onderhandeld met het Openbaar Ministerie.

Ook particulieren kunnen zich blootstellen aan strafrechtelijke vervolging voor overtredingen van milieuwetgeving, zoals het handelen in illegaal vuurwerk, strafbaar gesteld bij het Vuurwerkbesluit.