Het concurrentiebeding en relatiebeding

Werknemers hebben recht op vrije arbeidskeuze, maar werkgevers hebben belang bij een concurrentiebeding om daarmee de opgebouwde kennis, de zakelijke relaties, de klantenkring, specifieke producten of goodwill, oftewel haar “bedrijfsdebiet” te beschermen. Er wordt daarom vaak een concurrentiebeding opgenomen in een arbeidsovereenkomst. Een concurrentiebeding is een beding in de arbeidsovereenkomst dat de mogelijkheden beperkt om na het eindigen van het dienstverband bij een concurrent in dienst te treden.

De hoofdregel is dat een concurrentiebeding alleen kan worden opgenomen in een contract voor onbepaalde tijd. Een concurrentiebeding in een tijdelijk contract is dan ook niet geldig (art. 7:653 lid 1 BW). Dit is slechts anders indien de werkgever deugdelijk schriftelijk gemotiveerd aangeeft waarom het beding wegens zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen toch nodig is (7:653 lid 2 BW). Verder mag een concurrentiebeding uitsluitend worden gesloten met een meerderjarige werknemer en dient het concurrentbeding schriftelijk te worden overeengekomen. Over het algemeen wordt aangenomen dat het relatiebeding een vorm van het concurrentiebeding is. Het relatiebeding beperkt de werknemer namelijk ook in de manier waarop hij na het eindigen van zijn arbeidsovereenkomst kan werken. Voor de rechtsgeldigheid van dit beding gelden derhalve dezelfde eisen als voor het ‘reguliere’ concurrentiebeding.

In een contract voor onbepaalde tijd is het – vooralsnog – niet noodzakelijk om schriftelijk te motiveren waarom het concurrentiebeding noodzakelijk is, echter is het zowel in een tijdelijk als in een vast contract van belang om het concurrentiebeding zo duidelijk mogelijk te formuleren, zodat hierover geen misverstand kan ontstaan.

Om discussie te over de rechtsgeldigheid van het concurrentiebeding bij een verlenging van de arbeidsovereenkomst of bij een functiewijziging te voorkomen is het verder van essentieel belang om in deze gevallen het concurrentiebeding opnieuw te (laten) beoordelen en opnieuw schriftelijk te laten ondertekenen door partijen.

In het geval de werknemer meent dat het concurrentiebeding niet geldig is of hem teveel belemmert om elders in dienst te treden, zijn er diverse mogelijkheden.

Een werknemer kan een procedure starten teneinde het concurrentiebeding geheel of gedeeltelijk te vernietigen. Het concurrentiebeding kan geheel worden vernietigd indien dit beding is opgenomen in een tijdelijke arbeidsovereenkomst en niet noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Verder kan een concurrentiebeding geheel of gedeeltelijk worden vernietigd door de rechter indien de werknemer door dat beding onbillijk wordt benadeeld. In dit laatste geval zal een belangenafweging plaats moeten vinden.

Indien een (in beginsel rechtsgeldig) beding de werknemer in belangrijke mate belemmert om elders werkzaam te zijn, kan de rechter steeds bepalen dat de werkgever voor de duur van de beperking aan de werknemer een vergoeding moet betalen. De rechter stelt de hoogte van deze vergoeding met het oog op de omstandigheden van het geval naar billijkheid vast. De vergoeding is niet verschuldigd, indien het eindigen of niet voortzetten van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer.

Een werkgever kan op zijn beurt geen rechten ontlenen aan een concurrentiebeding indien het eindigen of niet voortzetten van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever. Of hiervan sprake is, dient per geval te worden beoordeeld.

Wetswijziging

Op 2 juni 2023 maakte het kabinet bekend dat zij de regelgeving omtrent het concurrentiebeding wenst aan te scherpen. In het plan is opgenomen dat:

• het concurrentiebeding in duur zal worden begrensd;
• het beding een gemotiveerde geografische afbakening dient te hebben;
• een zwaarwichtig bedrijfsbelang gemotiveerd dient te worden (ook in geval van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd;
• de werkgever een vergoeding aan de werknemer dient te betalen wanneer de werkgever de werknemer aan het concurrentiebeding wil houden bij uitdiensttreding.

Het is nog onduidelijk of en wanneer deze wetswijziging daadwerkelijk zal plaatsvinden.

Heeft u vragen over het opnemen van een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor (on)bepaalde tijd of heeft u twijfels over het opgenomen concurrentiebeding in uw arbeidsovereenkomst? Neemt u dan contact op met één van onze arbeidsrechtadvocaten.