Afstamming en gezag

Over kinderen die zijn geboren binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap, hebben ouders in principe gezamenlijk het ouderlijk gezag. Ook wanneer ouders na de geboorte van hun kind met elkaar trouwen, krijgen zij automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag. Hierbij geldt wel de voorwaarde dat de vader het kind heeft erkend. Ouderlijk gezag over kinderen kan door maximaal twee personen worden uitgeoefend.

Sinds 1998 geldt als uitgangspunt dat gezamenlijk gezag ook na echtscheiding blijft bestaan. Daarvoor is het niet noodzakelijk dat er sprake is van een goede verstandhouding of communicatie tussen de ouders.

Handhaving van het gezamenlijk gezag wordt over het algemeen in het belang van het kind geacht. Gezamenlijk gezag wordt alleen afgewezen als er een onaanvaardbaar risico bestaat dat de kinderen klem of verloren raken tussen beide ouders.

Gezamenlijk opvoedkundige en juridische verantwoordelijkheid

Het uitgangspunt is dus dat beide ouders na echtscheiding belast blijven met de opvoedkundige en juridische verantwoordelijkheid voor hun kinderen. In de praktijk betekent gezamenlijk gezag dat ouders samen belangrijke beslissingen over de opvoeding en verzorging van hun kind maken, zoals schoolkeuzes, keuzes over medische behandelingen, verhuizing, aanvraag paspoort/visum en financiële kwesties moeten nemen.

Kleine alledaagse beslissingen over de kinderen worden genomen door de verzorgende ouder, dan wel de ouder waar het kind op dat moment verblijft. Wanneer ouders het niet eens kunnen worden over welke beslissing in het belang van hun kind is, kan deze kwestie worden voorgelegd aan de rechter.

U kunt zich in een dergelijke situatie laten begeleiden door een advocaat gespecialiseerd in ouderlijk gezag.

Verzoek eenhoofdig gezag

Indien een van beide ouders van mening is dat gezamenlijk gezag niet in het belang van hun kind is, kunnen zij verzoeken om eenhoofdig gezag. Een minderjarig kind kan vanaf 12 jaar ook zelf verzoeken om een gezagswijziging. Een advocaat gespecialiseerd in ouderlijk gezag kan u hierin bijstaan.

Gezamenlijk gezag zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap

Als ouders belast willen worden met het gezamenlijk gezag over een kind dat niet binnen het huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren is, kunnen zij daartoe een gezamenlijk verzoek doen bij de griffier van de rechtbank.

Wie heeft gezag als er niets is geregeld?

Als ouders dit niet regelen, heeft alleen de moeder gezag. Als de moeder niet instemt met gezamenlijk gezag, kan vader een verzoek daartoe indienen bij de rechtbank. Een dergelijk verzoek kan alleen worden ingediend door de persoon die het kind heeft erkend.

Als maar één ouder gezag heeft, kan diens nieuwe partner mede gezag krijgen. Hierdoor ontstaan ook plichten.

De ouder zonder gezag moet wel eerst gehoord worden en kan hiertegen bezwaar maken. Uiteindelijk beslist de rechter over het verzoek.

Beëindiging gezamenlijk gezag

Na beëindiging van het gezamenlijk gezag heeft de niet-ouder een onderhoudsplicht gedurende een even lange periode als het ouderlijk gezag heeft geduurd.

Gezagsregister voogdij & ouderlijk gezag

Iedere rechtbank heeft een gezagsregister waarin staat wie het gezag of de voogdij heeft over een kind, met uitzondering van het van rechtswege toegekende gezag (ontstaan door het huwelijk en moederschap).

Wie krijgt het ouderlijk gezag bij overlijden?

Ouders kunnen tegenwoordig zelf bij de rechtbank laten registreren wie de voogd van hun kind. Voor het geval zij komen te overlijden. Dit hoeft niet meer via een notariële akte, dit kan via dit formulier.

Regelen ouders hier niets over? Dan bepaalt de rechter wie het gezag over het kind krijgt in geval van overlijden van de ouder die alleen gezag over een kind heeft. De andere ouder heeft hierbij een voorkeurspositie. Deze heeft één jaar de tijd om het ouderlijk gezag aan te vragen. Daarna vervalt de voorkeurspositie.

De gezaghouder kan eveneens via de notaris in een testament een voogd aanwijzen. De rechter zal dan moeten beslissen of de andere ouder of de voogd het gezag over het kind krijgt.

Geen goede uitoefening ouderlijk gezag

Ontzetting uit het gezag

Als ouders hun plicht tot verzorging en opvoeding van hun kind(eren) niet op een goede manier uitoefenen, kan dit aanleiding geven tot ontheffing of ontzetting uit het gezag.

Ondertoezichtstelling van een kind

Een minder vergaande maatregel in dit kader is de ondertoezichtstelling van een kind. In dat geval wordt het gezag van de ouders beperkt. Zij moeten zich dan bij de opvoeding houden aan aanwijzingen van de gezinsvoogdijinstelling.