Jeugdstrafrecht informatie voor jongeren

Jonger dan 18 jaar en verdachte van een strafbaar feit?

Dan loop je in sommige gevallen het risico om door de politie te worden aangehouden en naar het politiebureau te worden gebracht. Maar lang niet altijd zal het met zo’n vaart lopen. Gaat het om een strafbaar feit dat al even geleden heeft plaatsgevonden en is het niet zo heel ernstig? Bijvoorbeeld als je weet dat er aangifte van mishandeling tegen jou is gedaan na een vechtpartij op school. Dan is de kans groter dat je door de politie wordt uitgenodigd voor een verhoor. Je moet je dan met je ouders of met een advocaat op het politiebureau melden om als verdachte te worden gehoord, maar mag dan na het verhoor meestal ook weer direct naar huis.

Tijdens een politieverhoor worden er allerlei vragen gesteld. Over jou als persoon, maar ook over het strafbare feit waarvan je wordt verdacht. Is het handig om op al die vragen antwoord te geven? Dat hangt helemaal van jouw situatie af en in sommige gevallen ook van het feit waarvan je wordt verdacht. Ben je opgeroepen voor een verhoor bij de politie of ben je bang dat je binnenkort wordt aangehouden? Je kan altijd contact met een van onze advocaten op het gebied van het jeugdstrafrecht opnemen om jouw situatie voor te leggen en om advies te vragen.

Moet je de code van een telefoon geven als de politie dat vraagt?

Daarover kunnen we heel kort zijn: nee! Tijdens het verhoor bij de politie of vlak na de aanhouding wordt steeds vaker gevraagd of je de code van je telefoon wil geven. Heel veel jongeren geven die code dan. Omdat je denkt dat je niets te verbergen hebt, omdat je je verplicht voelt de code te geven of omdat je niet wil dat de politie je telefoon kapot maakt om bij de informatie daarop te komen. Vooral dat laatste gebruikt de politie vaak als argument om een toegangscode van een (jeugdige) verdachte los te krijgen. Onderzoek naar een telefoon zonder dat de politie de code heeft is heel duur en vaak ook moeilijk. Het gebeurt bijna nooit dat de politie nog verder onderzoek naar een telefoon laat doen als niet ‘vrijwillig’ de code wordt gegeven. Ons advies is geef nooit de code van je telefoon zonder overleg met een advocaat aan de politie!

Wanneer en hoe word je aangehouden als verdachte?

Minderjarige verdachten kunnen ten eerste worden aangehouden als een strafbaar feit wordt ontdekt terwijl of kort nadat het wordt begaan. Dat heet ook wel een aanhouding op heterdaad. Je kan bijvoorbeeld op heterdaad wordt aangehouden als je in een winkel door een beveiliger in de kraag wordt gegrepen en je wordt verdacht van diefstal. Als je van een ernstiger strafbaar feit wordt verdacht, bijvoorbeeld van een straatroof of handel in (hard)drugs, dan kan je daarnaast ook buiten heterdaad worden aangehouden. De politie komt je dan meestal ’s ochtends vroeg thuis aanhouden. Soms wordt dan ook het huis doorzocht, bijvoorbeeld om te kijken of er gestolen spullen in je kamer liggen. Ook kan je telefoon of computer in beslag worden genomen. Weet dat je in die gevallen niet verplicht bent om wachtwoorden of toegangscodes aan de politie te geven. Wacht daarmee in ieder geval altijd totdat je een advocaat hebt gesproken en vraag om advies!

Nadat je naar het politiebureau bent gebracht, word je verhoord als verdachte. Maar eerst krijg je een folder van de politie waarin jouw rechten worden uitgelegd. Een van de belangrijkste rechten is dat je voor en tijdens jouw verhoor recht hebt op een (piket)advocaat.

Hoe lang moet je op een politiebureau blijven?

Als je wordt uitgenodigd voor een verhoor dan mag je meestal direct na het verhoor weer naar huis. Dat ligt anders als je wordt aangehouden. Na je aanhouding heeft de politie eerst 6 uur de tijd om je als verdachte te horen. De tijd tussen 12 uur ’s nachts en 9 uur in de ochtend telt niet mee. In veel gevallen wordt een minderjarige binnen die eerste 6 uur weer vrijgelaten. Het uitgangspunt is dat jongeren zo kort mogelijk op het politiebureau verblijven.

Als het onderzoek na die 6 uur nog niet klaar is en de verdenking ernstig genoeg is, dan kan je in het politiebureau in verzekering worden gesteld. De inverzekeringstelling duurt maximaal 3 dagen. Je zit dan in een cel op het politiebureau en je slaapt daar meestal ook. Ondertussen krijg je ook bezoek van een medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming. Dat gebeurt bij iedere minderjarige verdachte. De raad wil graag weten hoe het thuis en op school gaat en of je eerder met politie in aanraking bent geweest. De Raad schrijft een rapport en adviseert de officier van justitie en de kinderrechter. Op het politiebureau mogen verder alleen je ouders en je advocaat op bezoek komen. Je kunt op ieder moment tijdens deze 3 dagen worden vrijgelaten.

Vindt de officier van justitie dat je (nog) niet kan worden vrijgelaten vanwege de ernst van de feiten of omdat er zorgen zijn over jou, dan kan het gebeuren dat je aan een (kinder)rechter-commissaris wordt voorgeleid.

Hoe lang kan voorarrest duren?

Als je aan een rechter-commissaris wordt voorgeleid dan moet die beslissen of je nog (maximaal) 14 dagen in voorarrest kan blijven. Die periode heeft de ‘bewaring’. Vanaf dan hoef je niet meer op het politiebureau te blijven, maar beging officieel het voorarrest of de voorlopige hechtenis. Bij de voorgeleiding word je bijgestaan door de advocaat. Ook zal een medewerker van de raad voor de kinderbescherming aanwezig zijn. Je ouders mogen ook aanwezig zijn.

De kinderrechter kan beslissen dat je, al dan niet onder voorwaarden, naar huis mag. Een voorwaarde voor vrijlating kan bijvoorbeeld zijn dat je met de jeugdreclassering moet praten, dat je verplicht op school aanwezig moet zijn of dat je geen contact mag hebben met medeverdachte(n) of slachtoffer(s).

Afhankelijk van bijvoorbeeld de ernst van het strafbare feit en of je al eerder met justitie in aanraking bent geweest, kun je ook blijven vastzitten. Je wordt dan zo snel mogelijk overgeplaatst naar een justitiële jeugdinrichting (JJI), ook wel jeugdgevangenis genoemd, ergens in Nederland. Aan het einde van de bewaring moet je opnieuw naar de rechtbank.

Dan beslissen er 3 rechters over de vraag of jouw voorarrest verlengd moet worden. Dat kan voor 30, 60 of voor 90 dagen zijn. Het voorarrest kan in het uiterste geval worden verlengd totdat de rechter een definitieve beslissing over de strafzaak heeft genomen.

Wat gebeurt er als het politieonderzoek klaar is?

In veel gevallen is het opsporingsonderzoek klaar als je vanaf het politiebureau naar huis mag. Vaak krijg je dan direct te horen war er met jouw strafzaak gaat gebeuren. Het kan zijn dat je naar Halt moet. Ook kan de officier van justitie je uitnodigen voor een zitting bij het Openbaar Ministerie. De officier van justitie kan op die zitting je het aanbod doen om een aantal uren (maximaal 60) taakstraf uit te voeren. Als je daarmee akkoord bent hoef je niet voor een rechter te verschijnen.

Moet je bij het Openbaar Ministerie op een zitting komen? Zorg er dan voor dat je een advocaat meeneemt. Dat kost vaak geen geld, omdat minderjarigen in de veel gevallen recht hebben op een advocaat. Vraag in ieder geval altijd naar de mogelijkheden. Een advocaat kan je vertellen welke mogelijkheden er allemaal zijn en je ook informeren over de consequenties voor jouw toekomst als je een aanbod van de officier van justitie accepteert. Maar soms kun je ook een dagvaarding toegestuurd krijgen voor een zitting bij de kinderrechter. De rechter zal dan moeten beoordelen of je schuldig bent of niet. Als je bij de kinderrechter moet komen heb je altijd recht op een advocaat. Jij of je ouders mogen er zelf een kiezen. Als je zelf geen keuze maakt dat zorgt de rechtbank dat je een advocaat krijgt toegewezen.

Welke straffen kan je krijgen?

De straffen die aan jongeren worden opgelegd zijn meestal anders dan de straffen die aan volwassenen worden opgelegd. Een straf aan een minderjarige is vooral bedoeld om ervoor te zorgen dat je in de toekomst niet nog eens bij de politie en justitie in beeld komt. Afhankelijk van hoe jouw leven eruit ziet, wat je motivatie is en hoe vaak je al bent veroordeeld, kunnen verschillende straffen worden opgelegd. Een kinderrechter kan (onder andere) kiezen uit: een geldboete, een taakstraf, jeugddetentie. In veel gevallen krijgen minderjarigen een van deze straffen of een combinatie daarvan opgelegd. Speciaal voor jongeren die ernstigere (gedrags)problemen hebben zijn er ook nog de gedragsbeinvloedende maatregel en de PIJ-maatregel. Hieronder lees je wat meer over de verschillende jeugdstraffen.

Een geldboete wordt maar heel soms aan jongeren opgelegd. Vaak hebben zij niet zo veel financiële middelen en zijn het uiteindelijk de ouders degene die moeten betalen.
Een taakstraf kan naast een werkstraf voor een jongere ook bestaan uit het volgen van een leerproject, bijvoorbeeld om te leren hoe je justitiecontacten in de toekomst voorkomt (Tools4U) of het leren omgaan met agressie.
Jeugddetentie kan worden opgelegd als een jongere een ernstig strafbaar feit heeft gepleegd. Afhankelijk van de leeftijd van de jongere op het moment dat het delict is gepleegd kan of maximaal 1 jaar jeugddetentie worden opgelegd (tot 16 jaar) of maximaal 2 jaar (aan minderjarigen van 16 jaar en ouder). Minderjarige verdachten worden heel soms ook als ‘volwassenen’ berecht. De gevangenisstraf die dan kan worden opgelegd is dan veel hoger (tot 30 jaar). De rechter zal dat alleen beslissen als de ernst van het feit, de persoonlijkheid van de jeugdige verdachte of de omstandigheden van het geval daarom vragen.
Een gedragsbeïnvloedende maatregel is bedoeld voor jeugdige (veel)plegers met gedragsproblemen. De bedoeling is dat er voor een jongere een intensief programma van begeleiding en behandeling van minimaal 6 maanden en maximaal een jaar wordt samengesteld. Er wordt ook wel gezegd dat de jongere met dat programma een ‘heropvoeding’ krijgt. Dat is dus behoorlijk intensief en geldt ook als een van de zwaardere straffen die een jongere kan krijgen.
De PIJ-maatregel staat voor Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen. Deze maatregel wordt ook wel vergeleken met de TBS-maatregel voor volwassenen. Een PIJ-maatregel kan worden opgelegd als een jongere een gebrekkige ontwikkeling of een ziekelijke stoornis heeft. In de jeugdinrichting wordt de jeugdige dan behandeld om herhaling van strafbaar gedrag in de toekomst te voorkomen. Een PIJ-maatregel duurt in eerste instantie 3 jaar en kan een aantal keren worden verlengd tot maximaal 7 jaar. Als dat nodig wordt gevonden kan de PIJ-maatregel na de maximale duur zelfs worden omgezet in een TBS-maatregel.