Erkenning

Niet elke biologische of sociale ouder is na de geboorte van een kind automatisch de juridische ouder van het kind. Erkenning is een handeling waarmee het juridisch ouderschap kan worden geregeld. Het kind komt door de erkenning  in een familierechtelijke betrekking te staan tot de vader of de duomoeder. Erkenning vormt de basis voor het ontstaan van een aantal rechten en plichten, waaronder alimentatie en omgang.

Voorwaarden om kind te erkennen

Bij erkenning van een kind gelden de volgende regels:

• ​Je bent 16 jaar of ouder.
• Je hebt toestemming nodig van de moeder, tenzij het kind ouder is dan 16 jaar.
• Is het kind 12 jaar of ouder? Dan heb je schriftelijke toestemming nodig van het kind.
• Je kunt een kind niet erkennen als je niet met de moeder mag trouwen, bijvoorbeeld omdat je een bloedverwant van de moeder bent.
• Er mogen niet al 2 ouders zijn. Is het kind bijvoorbeeld geadopteerd door de vrouwelijke partner van de moeder? Dan kan de biologische vader het kind niet meer erkennen.
• Sta je onder curatele op grond van uw lichamelijke of geestelijke toestand? Dan heb je eerst toestemming van de kantonrechter nodig.

In welke situatie kan je een kind erkennen?

Je kunt een kind erkennen als je niet de juridische ouder van het kind bent. Dat wil zeggen als je niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap hebt met de moeder. Een stiefouder kan een kind onder bepaalde omstandigheden erkennen.

Moment van erkenning

Erkenning kan plaatsvinden voor de geboorte, tijdens de geboorteaangifte of op een later moment. In het eerste geval heet dit ook wel een erkenning van de ongeboren vrucht. Als het gaat om een eerste kind en de ouders willen dat het kind de achternaam van de vader of de duomoeder krijgt, dan moet de moeder mee naar de geboorteaangifte. Schriftelijke toestemming is dan dus niet mogelijk. Bij een tweede of volgend kind kan dit wel. Die kinderen hebben dan automatisch dezelfde achternaam als het eerste kind (eenheid van naam).

Toestemming

Als het kind 12 jaar of ouder is, moeten het kind en de moeder toestemming geven voor de erkenning. Als het kind ouder is dan 16 jaar moet het alleen zelf toestemming geven.

Gerechtelijke vaststelling ouderschap

Wanneer de vader of de duomoeder het kind niet wil erkennen, dan kan de moeder een procedure starten om het ouderschap gerechtelijk vast te laten stellen. Dit brengt dezelfde gevolgen met zich mee als erkenning. De vader of duomoeder wordt onderhoudsplichtig en krijgt recht op omgang met het kind.

Vervangende toestemming voor erkenning

Als de moeder geen toestemming verleent voor de erkenning, kan de persoon die het kind wil erkennen de rechtbank verzoeken om vervangende toestemming. De rechter zal de vervangende toestemming verlenen, tenzij:

hierdoor de belangen van de moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind worden geschaad; of
hierdoor de evenwichtige sociaalpsychologische en emotionele ontwikkeling van het kind in het gedrang komt.
Voor een geslaagd beroep op de uitzonderingen moet sprake zijn van reële risico’s en/of bijzondere omstandigheden. Een bijzondere omstandigheid is bijvoorbeeld aan de orde als sprake is van een ernstig verstoorde (gewelddadige) relatie tussen de moeder en de persoon die het kind wil erkennen of als er een reële angst bestaat dat de persoon die het kind wil erkennen, het kind mee zal nemen naar het buitenland (ontvoering). Hiervan is niet snel sprake en in de meeste gevallen wordt de vervangende toestemming dan ook verleend.

Erkenning vernietigen

De erkenning kan op verzoek van de vader en op verzoek van de moeder worden vernietigd op de grond dat de vader niet de biologische vader van het kind is en de erkenning het gevolg is geweest van een wilsgebrek (bedrog, dwaling, bedreiging of misbruik van omstandigheden). Het verzoek tot vernietiging moet binnen een jaar na ontdekking van het wilsgebrek worden ingediend bij de rechtbank.

Voor de duomoeder geldt min of meer hetzelfde. De ontkenning van het moederschap en de vernietiging van de erkenning zijn alleen mogelijk als de duomoeder niet de genetische moeder van het kind is en er sprake is van een wilsgebrek. Als het kind daarentegen is voortgekomen uit de eicel die de duomoeder heeft geleverd, is de ontkenning van het moederschap of de vernietiging van de erkenning niet mogelijk.

Ook het erkende kind zelf kan de rechter vragen om een erkenning te vernietigen. Als het kind minderjarig is, kan dit alleen met behulp van een bijzondere curator. Voor het kind geldt een termijn van drie jaar nadat hij of zij heeft ontdekt dat de vader of de duomoeder niet de biologische ouder is. De rechter zal bij zijn beslissing rekening houden met het belang van het kind.