Openbaar Ministerie en verdediging: balanceren tussen belangen

7 maart 2024

Voor het handboek Openbaar Ministerie schreef strafrechtadvocaat en wetenschapper Patrick van der Meij een bijdrage over de verhoudingen tussen het Openbaar Ministerie en de advocatuur die binnen en buiten de zittingszaal onder druk staan. De bijdrage beschrijft wat het gevaar is van een vergaande polarisering tussen deze procesdeelnemers en de belangen die zij nastreven voor de strafrechtspleging.

Meer begrip voor de positie van de strafrechtadvocatuur zou ertoe moeten leiden dat veel minder snel wordt gesproken van ‘misbruik van procesrecht’ of dat advocaten ‘aan de leiband lopen van hun clientèle’. Een verbeterde communicatie en meer transparantie en informatie kunnen eraan bijdragen dat het strafproces als zodanig veel beter en ook efficiënter verloopt.

“Deze bijdrage maakt inzichtelijk hoe het OM met de waarheidsvinding en de advocatuur met de rechtsbescherming ten opzichte van elkaar andere belangen voorstaan, die met elkaar kunnen botsen maar die zeker ook in elkaars verlengde kunnen werken naar een juiste uitkomst van een strafrechtelijke procedure. Het is goed daarbij bewust te zijn van de altijd aanwezige en aan ons strafproces inherente polariteit tussen de belangen en vooral tussen het optreden van het OM en de verdediging. Daarbij dient te worden gewaakt voor een verdergaande polarisering die op de loer ligt indien het OM de strijd tegen de (georganiseerde) criminaliteit intensiveert en de verdediging de hakken in het zand zet met een beroep op fundamentele rechten. Als in die zaken het optreden van het OM zich laat controleren en de verdediging haar rol kan spelen, wordt het strafproces geen schade berokkent. Het is goed te beseffen dat het effectueren van rechtsbescherming ook zeker kan bijdragen aan waarheidsvinding, al frustreert het misschien andere belangen als criminaliteitsbestrijding en efficiëntie.”