Wat te doen tegen arbeidsongevallen?

24 augustus 2021

Een overzicht van de “Monitor Arbeidsongevallen 2020”

Inleiding

Een ongeval op de werkvloer zit in een klein hoekje. Een werkgever kan bij een arbeidsongeval worden vervolgd voor het verzaken van de zorgplicht ten opzichte van de werknemer. Veelal ontstaat er dan een verdenking ex artikel 32 van de Arbowet. Het is daarom van belang te weten dat de Inspectie SWZ op 28 juli 2021 hun jaarlijkse rapport “Monitor Arbeidsongevallen”heeft gepresenteerd. In dit rapport staan de gemelde arbeidsongevallen van 2020 opgenomen.

Nu de Inspectie SWZ in dit rapport concludeert dat er nog veel winst te behalen valt als het gaat om het voorkomen van ongevallen en overtredingen deels voortkomen uit onwetendheid van de werkgever, zal ik in deze blog dit rapport bespreken.

Monitor Arbeidsongevallen 2020

Als er sprake is van een arbeidsongeval dient de werkgever dit volgens de Arbowet verplicht te melden bij de Inspectie SWZ in de gevallen dat sprake is van een dodelijk ongeval, een ongeval waarbij wordt verwacht dat het letsel blijvend is of een ongeval waarbij het slachtoffer in het ziekenhuis is opgenomen (artikel 9 lid 1 Arbowet). Mocht op het moment dat het ongeval is gebeurd, nog niet blijken dat het letsel blijvend is of wordt het slachtoffer pas later in het ziekenhuis opgenomen, dan moet u als werkgever dit ongeval later alsnog melden.

Uit het rapport blijkt dat in 2020 3.655 meldingen zijn gedaan van arbeidsongevallen. Hiervan zijn 54 werknemers overleden. Dit zijn minder ongevallen dan in eerdere jaren. Dat is voornamelijk het gevolg van de coronacrisis. Bedrijven waren immers gesloten en veel werknemers werkten vanuit huis. De daling werd voornamelijk waargenomen bij de sectoren horeca & cultuur en sport & recreatie.

Negen op de tien slachtoffers van arbeidsongevallen in 2020 was een man. Daarnaast zijn veel voorkomende slachtoffers jongeren van 15 tot en met 24 jaar die werken in de industrie, bouw en handel. Ook veelvoorkomende slachtoffers zijn werkenden van 55 tot en met 64 jaar. Bijna 1 op de 5 van de werknemers is een uitzendkracht. Dit is opvallend. Hierbij is het van belang te weten dat relatief veel ongevallen plaatsvinden bij kleine bedrijven. De sectoren waar de meest arbeidsongevallen plaatsvonden in 2020, zijn afvalbeheer, bouw, industrie & landbouw, bosbouw en visserij. Dit zijn dezelfde sectoren als afgelopen jaren.

De Arbowet wordt relatief het vaakst overtreden door overtreding van artikel 9 van de Arbowet. Dit houdt in dat ongevallen niet (op tijd) zijn gemeld. In de meeste gevallen wordt het ongeval wel gemeld, maar niet op tijd. Na overtreding van artikel 9 van de Arbowet, is in 2020 artikel 7.4 van het Arbobesluit het meest vaak overtreden. Op grond van dit artikel moeten arbeidsmiddelen bestaan uit deugdelijk materiaal, dat deugdelijk is geconstrueerd, waarbij het arbeidsmiddel zodanig is geplaatst/bevestigd/ingericht dat gevaar zoveel mogelijk wordt voorkomen.

Meest voorkomende arbeidsongevallen

De meeste arbeidsongevallen in 2020 hadden betrekking op het werken met machines of het vallen van hoogte.

Machines

Ruim 20% van de bedrijven in Nederland gebruikt machines. Denk hierbij vooral aan aangedreven handgereedschap, heftrucks, hijs- en hefwerktuigen en productiemachines. In 2020 had in totaal 19% van de ongevallen betrekking op een ongeval met machines.

Bij arbeidsongevallen met machines was in 2020 in veel gevallen (51%) sprake van contact met bewegende delen van een machine. Hierdoor ontstond ernstig letsel. Denk hierbij aan geamputeerde vingers of handen. Deze ongevallen zijn tot stand gekomen omdat de werknemers de machines aan het bedienen waren of aan het schoonmaken waren/onderhoud aan het plegen waren. Zo kan een slachtoffer bijvoorbeeld denken dat een machine uit staat bij het schoonmaken, maar staat deze op standby. Deze ongevallen komen vaak voor omdat geen sprake is van voldoende fysieke afscherming, bijvoorbeeld omdat er een kleine opening is waardoor de werknemer in aanraking komt met de bewegende delen.

Een groot probleem bij arbeidsongevallen met machines is dat een bedrijf in de risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) geen aandacht heeft voor machineveiligheid. Bij bijna de helft van de bedrijven ontbreekt de RI&E of is de machineveiligheid niet opgenomen als risico in de RI&E. Dit is voornamelijk het geval bij kleine bedrijven. Bijna 30% van de bedrijven – wederom voornamelijk kleine bedrijven – neemt daarnaast onvoldoende maatregelen om de machineveiligheid te beheersen.

Vallen van hoogte

Naast dat arbeidsongevallen vaak verband houden met machines, vinden ook veel arbeidsongevallen plaats op hoogte. Ongeveer 5% van de werknemers werkt op hoogte. In totaal hebben 29% van de gemelde ongevallen betrekking op vallen van hoogte. Wederom is – met name bij kleine bedrijven – de beheersing van de risico’s niet voldoende. Ook bij werken op hoogte heeft meer dan de helft van de bedrijven geen RI&E (21%) of is het werken op hoogte niet benoemd als risico in de RI&E (21%).

Bij ongevallen op hoogte kunt u denken aan het vallen van een ladder, trapje of opstapje. Vaak hebben de slachtoffers geen blijvend letsel, denk aan botbreuken of wonden. De helft van de werknemers viel in 2020 van de ladder op het moment dat zij de ladder beklommen of afdaalden. In de andere helft van de gevallen was de werknemer aan het werk op hoogte. Dit is opmerkelijk, omdat in principe een ladder alleen als werkplek gebruikt mag worden als er geen veiliger middel is, zoals bijvoorbeeld een steiger. Werknemers vallen van ladders omdat zij hun balans verliezen of omdat er onvoldoende maatregelen zijn getroffen. Zo kan de ladder niet goed zijn neergezet of wordt deze niet gebruikt waar deze voor is bedoeld.

Naast dat werknemers van ladders vallen, vallen zij ook van een dak, vloer of platform, waarbij ernstiger letsel wordt opgelopen. Dit waren in 2020 bijna honderd ongevallen.

Wat kunt u als werkgever doen?

Uit het rapport van de Inspectie SWZ komt ook naar voren wat u als werkgever kunt doen.

Allereerst dient u de arbeidsrisico’s te inventariseren. Veel bedrijven inventariseren deze niet of niet genoeg. Met behulp van deze inventarisaties dienen werkgevers de werkomgeving zo in te richten dat risico’s op arbeidsongevallen zoveel mogelijk worden beperkt.
Deze risico’s dienen beperkt te worden door het nemen van bronmaatregelen. Daarmee kan het risico helemaal worden vermeden, omdat u dan de oorzaak van het probleem aanpakt. U kunt hierbij denken aan het vervangen van een oude of ondeugdelijke machine. Nog niet in alle gevallen houden werkgevers bij de aanschaf van machines al rekening met de veiligheid van de werknemer.
Mocht het niet mogelijk zijn om bronmaatregelen te treffen, dan dient u als werkgever het risico op een arbeidsongeval zoveel mogelijk te beperken. Dit kunt u doen door het gebruik van beschermingsmiddelen, het veilig inrichten van de arbeidsplaats of het afschermen van gevaarlijke zones. Zorg er bij machines bijvoorbeeld voor dat bewegende delen buiten bereik van de gebruiker zijn. Bij het werken op hoogte moet u bij een hoogte van 2,5 meter maatregelen nemen. Onder de 2,5 meter moet dit ook als sprake is van een risico op vallen (bijvoorbeeld als gewerkt wordt boven verkeer). Denk dan bijvoorbeeld aan het plaatsen van hekwerk of leuningen of denk aan het gebruik van een steiger in plaats van een ladder.
Daarnaast is het ook van belang dat u als werkgever instructies geeft met betrekking tot risicovolle situaties en dat u als werkgever toezicht houdt op het veilig werken van werknemers. Grote bedrijven geven minimaal jaarlijks een instructie, bij kleinere bedrijven gebeurt dit minder. Gebruiksaanwijzingen zijn ook niet altijd Nederlandstalig, wat het problematisch maakt voor de werknemer om deze te begrijpen.
Vergeet ook niet dat onderhoud van uw producten van belang is. Zorg ervoor dat onderhoud niet alleen plaatsvindt bij reparaties, maar dat u dit ook uit voorzorg regelmatig controleert.
Tot slot dient u uw RI&E te controleren. Zorg ervoor dat u deze heeft en dat bijvoorbeeld het gebruik van machines en het vallen van hoogte hierin staan vermeldt als risico. De Arbocatalogus kan hierbij helpen.

Heeft u over het bovenstaande vragen? Neem dan gerust contact met mij op: 020-6750756.