Gedetineerd in het buitenland. “Haal me hier weg!”
13 juni 2019
Door: Aimée Timorason
Gedetineerd in het buitenland. “Haal me hier weg!”
In onze praktijk komt het geregeld voor dat wij worden benaderd door Nederlanders die gedetineerd zijn in het buitenland. Zij nemen dan veelal contact met ons op met de vraag of wij ervoor kunnen zorgen dat zij hun straf in Nederland mogen uitzitten. Maar hoe werkt dat eigenlijk?
WOTS of WETS?
In de praktijk wordt er veelal gesproken over de zogenoemde WOTS- en WETS-procedures. WOTS is een afkorting van de Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen. De WETS staat voor Wet wederzijdse Erkenning en Tenuitvoerlegging vrijheidsbenemende en voorwaardelijke Sancties. Wanneer welke wet van toepassing is, is eigenlijk heel overzichtelijk. Het uitgangspunt is dat de WOTS van toepassing is op gedetineerden die buiten de EU gedetineerd zitten en de WETS op gedetineerden binnen de EU. Het grote verschil tussen deze twee wetten is dat er voor een overdracht op grond van de WOTS altijd een verdragsbasis nodig. Geen verdrag tussen Nederland en het niet-Europese land? Dan is strafoverdracht helaas niet mogelijk.
Wie beslist?
De overdracht van straffen valt onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid & Justitie. De Minister doet dit niet zelf, maar heeft ter uitvoering van wetten voor strafoverdracht de afdeling Internationale Overdracht Strafvonnissen (IOS) in het leven geroepen. Het is dus de minister die beslist over de strafoverdracht.
Wanneer komt iemand in aanmerking voor strafoverdracht?
Voor beide procedures gelden ongeveer soortgelijke voorwaarden om in aanmerking te komen voor de overdacht van de straf. De belangrijkste voorwaarde voor beide wetten is dat de veroordeelde binding heeft met Nederland. Het belang van die binding met Nederland hangt samen met het doel van de wetgeving, namelijk: een goede terugkeer in de maatschappij. Andere voorwaarden zijn onder meer het hebben van nog voldoende straf restant (uit te zitten straf), dat deze straf onherroepelijk is geworden, dat daadwerkelijk een straf of maatregel is opgelegd, dubbele strafbaarheid en dat beide landen akkoord gaan met de strafoverdracht. Bij de WOTS beslist de veroordeelde zelf of hij overgebracht wil worden. Bij de WETS kan ook zonder instemming van de veroordeelde overgegaan worden tot overbrenging. Dat komt door de onderling gemaakte afspraken. Tot slot is het goed om op te merken dat de landen kunnen meewerken aan strafoverdracht. Het is dus geen harde verplichting.
Als de straf wordt overgenomen, wat gebeurt er dan precies met de hoogte van de straf?
Wat er met de hoogte van de straf gebeurt is afhankelijk van de procedure die wordt gevolgd. Indien de WOTS van toepassing is kunnen er twee wegen worden bewandeld. De straf kan in sommige gevallen worden aangepast naar Nederlandse maatstaven. De andere weg is die van de voortgezette tenuitvoerlegging. Dit houdt in dat de in het buitenland opgelegde straf één op één wordt overgenomen door Nederland. Wanneer de ene weg wordt bewandeld in de WOTS-procedure en wanneer de ander verschilt van land tot land.
WETS-procedure
Indien de WETS-procedure van toepassing is wordt een buitenlandse straf in principe voortgezet. De straf blijft dus gelijk aan de straf die is opgelegd in het buitenland. Op dit principe zijn drie uitzonderingen mogelijk. De eerste uitzondering is van toepassing op de situatie waarin de buitenlandse straf het Nederlands strafmaximum voor een soortgelijk feit te boven gaat. De tweede uitzondering hangt samen met de zogenoemde terugkeergarantie. Die garantie krijgen Nederlanders indien ze door Nederland zijn uitgeleverd of overgeleverd aan het buitenland voor de vervolging van hun zaak. Het Gerechtshof Arnhem kan in die situatie de straf aanpassen aan Nederlandse maatstaven. De derde en laatste uitzondering is er één die zelden voorkomt. Dit ziet op de situatie waarin in het buitenland een straf of maatregel wordt opgelegd die Nederland niet kent.
V.I.-regeling?
Ook bij een overgedragen straf kan een veroordeelde in aanmerking komen voor een V.I.-regeling. Bij de WOTS en de WETS geldt bij overname van de straf in beginsel altijd de Nederlandse V.I.-regeling. Dat houdt in dat een gevangene voorwaardelijk vrijkomt als hij of zij twee derde van de straf heeft uitgezeten. Nederland kan ook de buitenlandse V.I.-regeling overnemen onder de voorwaarden dat deze (1.) gunstiger is voor de veroordeelde én (2.) als de V.I. datum zeker is.
Hoe wordt een WOTS-of WETS-procedure gestart?
De eerste stap wordt in beginsel door de veroordeelde zelf gezet. Door aan te geven bij de directie van de gevangenis of een andere daartoe aangewezen autoriteit dat de veroordeelde overgedragen wil worden aan Nederland wordt de procedure gestart. De veroordeelde kan zich ook tot een advocaat in Nederland wenden met de vraag hem of haar hierbij te helpen. Deze hulp wordt echter niet vergoed door de Nederlandse overheid.
Hoe lang duurt het voordat de straf daadwerkelijk wordt overgedragen?
Zowel de WOTS, als de WETS-procedures zijn beide procedures die enkele maanden in beslag nemen. Bij de WOTS-procedure bedraagt de procedure tussen de 6 en 20 maanden. De WETS-procedure neemt gemiddeld 4 á 5 maanden in beslag.
Wat kunnen onze advocaten voor u betekenen?
Indien u vast zit in het buitenland en u deze in Nederland wenst uit te zitten, is het raadzaam een advocaat te raadplegen. Wilt u weten wat uw mogelijkheden zijn? Hoe de procedure er precies uitziet? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Onze specialisten op het gebied van Internationaal strafrecht kunnen u een reëel beeld geven van uw mogelijkheden en u daarbij ondersteunen als u dat wenst.
