Een overzichtsverslag als controlemiddel en bijdrage aan de waarheidsvinding in strafzaken

15 oktober 2025

In omvangrijke strafrechtelijke onderzoeken naar ernstige verdenkingen zoals betrokkenheid bij georganiseerde criminaliteit worden vaak evenzo omvangrijke dossiers samengesteld door het openbaar ministerie (OM) naar aanleiding van het opsporingsonderzoek door de politie. De basis voor die selectie is dat in het dossier alle stukken worden opgenomen die relevant zijn met het oog op de beslissingen die de zittingsrechter later neemt in zijn vonnis. Dit zogenoemde relevantiecriterium is gekoppeld aan de vragen die de rechter dient te beantwoorden aan de hand van het beslissingsmodel van art. 348/350 Sv. Het ligt voor de hand dat naast de geselecteerde dossierstukken nog veel meer opsporingshandelingen hebben plaatsgevonden die de toets van de relevantie door het OM niet halen, bijvoorbeeld omdat in de ogen van de justitiële autoriteiten dat onderzoek geen relevante informatie over de specifieke zaak of over de specifieke verdachte heeft opgeleverd. Vaak is over dat onderzoek wel een proces-verbaal opgemaakt. Art. 3 van het Besluit processtukken in strafzaken schrijft voor dat het OM in strafzaken ten aanzien van feiten waarop zes jaar gevangenisstraf of meer staat, een overzichtsverslag maakt van die andere geverbaliseerde opsporingshandelingen die de selectie niet hebben gehaald. Zo krijgen de rechter en de verdediging inzicht in andere onderzoekslijnen, misschien eventuele andere scenario’s of andere verdachten die zijn onderzocht, aan de hand waarvan zij kunnen toetsen of het uiteindelijke dossier nu wel alle relevante informatie bevat. Dit kan bijvoorbeeld bijdragen aan meer transparantie, maar zeker ook aan de waarheidsvinding in strafzaken. Een dergelijk overzichtsverslag moet er eigenlijk gewoon zijn, maar in veel omvangrijke strafzaken wordt dat nog altijd achterwege gelaten. Er wordt dan verwezen naar andere onderdelen van het dossier die dergelijke inzichten kunnen verschaffen zoals het zogenoemde BOB-dossier of de relaasverbalen. Dat doet evenwel tekort aan de bedoelingen van de wetgever en ook aan de positie van de strafrechter en de verdediging. Strafrechtadvocaten Max den Blanken en Patrick van der Meij schreven een belangrijke bijdrage over deze problematiek in Boom Strafblad, getiteld ‘Een kijkje in de keuken of waardevol inzicht in het lopende onderzoek in zware strafzaken?’.