Beschermt Nederland ook gezinsleden van Oekraïners met een andere nationaliteit?

5 mei 2023

Half november 2022 meldde een Oekraïens-Russisch gezin zich bij de gemeentelijk opvang voor Oekraïners. Zij woonden tot de inval van Rusland in Oekraïne op de grens tussen deze landen en gingen de grens over en weer voor werk en familiebezoek. De vader heeft echter de Russische nationaliteit, niet de Oekraïense, zoals zijn vrouw en kind. Dit was nooit een probleem geweest, net als dat dit geen probleem is voor Nederlanders en Belgen die in het grensgebied wonen. Door de inval veranderde alles, dit ook. Toen het gezin samen vroeg om opvang bij de gemeente werd vaders verzoek afgewezen, omdat hij de Russische nationaliteit heeft en dus niet onder de bescherming voor Oekraïners zou vallen. Meneer werd, alleen, verwezen naar Ter Apel, waar hij een asielaanvraag kon indienen. Tussen half november en nu, half april, heeft het gezin als gevolg daarvan gescheiden van elkaar moeten leven, terwijl zij het recht hebben om als gezin samen te zijn en samen te worden opgevangen.

Afwijzing herhaaldelijke verzoeken

Na de afwijzing van herhaaldelijke verzoeken van het gezin om samen te mogen zijn, vroeg meneer ons kantoor om hulp. Ook ons verzoek om meneer samen bij zijn gezin te plaatsen, werd afgewezen door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COa). Het COa stelde dat meneer vanwege zijn Russische nationaliteit geen recht had op verblijf in de gemeentelijke opvang en dat zij als gezin geen recht zouden hebben op gezamenlijke opvang. Dit was overduidelijk in strijd met nationaal beleid en met Europese- en internationale wetgeving, die stelt dat gezinnen recht hebben op gezamenlijke opvang. Het COa gaf echter geen sjoege, dus werd de stap naar de rechter gezet, om de rechten van meneer en zijn op te eisen.

Inmiddels was het half april. Een week voor de zitting nam de gemeente waar vrouw en kind werden opgevangen contact op: meneer mocht gewoon bij hun verblijven, zij zagen eigenlijk niet in waarom niet eerder niet al kon. Na contact met het COa bleek er ineens meer mogelijk te zijn en bleek er per telefoon eindelijk overeenstemming dat het eenvoudigweg het recht was van dit gezin om samen te zijn. Twee dagen later verhuisde meneer van het asielzoekerscentrum naar zijn gezin in de gemeentelijke opvang, waar zij nu samen de asielaanvraag van meneer af kunnen wachten.

Recht op bescherming onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming

Ter achtergrond: ook gezinsleden van Oekraïners hebben recht op bescherming onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (2001/55 EG), die hier van toepassing is. Deze Europese richtlijn is voor situaties waarin sprake is van een massale toestroom van ontheemden en maken tijdelijke opvang makkelijker mogelijk voor de lidstaten van de Europese Unie, zoals Nederland. Het gezin had dus op grond van de Tijdelijke richtlijn, de Opvangrichtlijn (2013/33/EU) en op grond van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) recht om samen te worden opgevangen in Nederland. Toch ontkende het COa deze rechten, en heeft het een half jaar moeten duren, met een geplande gang naar de rechter, voordat dit Oekraïens-Russische gezin hun rechten kon uitoefenen en samen kon zijn.

Voor meer informatie of voor vragen, kunt u contact opnemen met mr. Femke Zeven.