Dodelijke ongevallen in de bouw
31 januari 2020
Door: Sabine Pijl
In 2019 zijn in totaal achttien bouwvakkers omgekomen op de bouwplaats tijdens het uitvoeren van werkzaamheden. Gelukkig twee minder dan in 2018 en 2017, maar nog altijd achttien te veel. Nul doden per jaar, daar moeten we naar toe, zo stelde Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, onlangs.
Nieuwsartikel: 18 dodelijke bouwongevallen in 2019
Mede op aandringen van de Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv) kondigde minister Ollongren in 2018 een bij wet verplichte veiligheidscoördinator aan. Dit gebeurde naar aanleiding van het hijsongeval in Alphen aan de Rijn, waar de Ovv een vernietigend oordeel velde over de risicobeheersing bij bouwprojecten.
Risico dodelijke ongevallen in de bouw
Advies van de Ovv was om bij bouwprojecten één centrale partij aan te wijzen die de verantwoordelijkheid draagt voor risicobeheersing. Vanaf 1 juli 2020 geldt alleen een informatieplicht. Hiertoe dienen de gegevens van de veiligheidscoördinator te worden geregistreerd in een veiligheidsplan.
De (nieuwe) bevoegdheden van deze functionaris zijn echter nog niet bij wet geregeld. Het is de bedoeling dat de veiligheidsbaas vanaf begin 2021 verplicht is bij wet.
Onderzoeksraad voor veiligheid
Mede op aandringen van de Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv) kondigde minister Ollongren in 2018 een bij wet verplichte veiligheidscoördinator aan. Dit gebeurde naar aanleiding van het hijsongeval in Alphen aan de Rijn. De Ovv velde daar een vernietigend oordeel over de risicobeheersing bij bouwprojecten. Advies van de Ovv was om bij bouwprojecten één centrale partij aan te wijzen die de verantwoordelijkheid draagt voor risicobeheersing. Vanaf 1 juli 2020 geldt alleen een informatieplicht. Hiertoe dienen de gegevens van de veiligheidscoördinator te worden geregistreerd in een veiligheidsplan. De (nieuwe) bevoegdheden van deze functionaris zijn echter nog niet bij wet geregeld. Het is de bedoeling dat de veiligheidsbaas vanaf begin 2021 verplicht is bij wet.
Contractueel verantwoordelijk
Deze voorgestelde maatregel moet het aantal dodelijke ongevallen op en rondom bouwplaatsen terugdringen. Het is echter de vraag of een dergelijke maatregel, waarbij één partij (contractueel) verantwoordelijk wordt voor de veiligheid, maakt dat de veiligheid op bouwplaatsen daadwerkelijk wordt verbeterd.
Na dodelijke ongevallen in de bouw zal een onderzoek naar de oorzaken worden ingesteld. Dit kan vervolgens uitmonden in een bestuursrechtelijke of strafrechtelijke afdoening. Een strafrechtelijke vervolging zal meestal gericht zijn tot het bouwbedrijf zelf, de werkgever, maar zou zich (daarnaast) ook kunnen richten tot bijvoorbeeld een voorman. Dit laatste gebeurde recentelijk in een zaak die heeft geleid tot twee uitspraken van de Rechtbank Amsterdam (ECLI:NL:RBAMS:2019:8315 en ECLI:NL:RBAMS:2019:8326).
De Arbeidsomstandighedenwet
Verdachten zullen meestal worden vervolgd voor overtreding van artikel 32 van de Arbeidsomstandighedenwet (ook wel: Arbowet), al dan niet gecombineerd met artikel 307 van het Wetboek van Strafrecht, dood door schuld. Voor een bewezenverklaring van artikel 32 Arbowet is vereist dat het bouwbedrijf wist of redelijkerwijs had moeten weten dat door diens handelen of nalaten levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van de werknemer ontstond of te verwachten was. Dit handelen of nalaten kan op verschillende manieren worden ingevuld. Hierbij kan worden gedacht aan het onvoldoende informeren van de werknemers over potentiële gevaren, het onvoldoende houden van toezicht en het niet veilig inrichten van de bouwplaats.
De Arbowet
Voor een werkgever is een gestructureerd arbobeleid dus essentieel. De Arbowet kent dan ook enkele algemene voorschriften voor de verschillende stappen die een structureel arbobeleid kenmerken. Het gaat hierbij om een zogenoemde risico-inventarisatie en –evaluatie (ook wel: RI&E), een plan van aanpak, het vaststellen van verantwoordelijkheden en het evalueren en zo nodig bijstellen van het gevoerde beleid. Een strafrechter zal aan deze aspecten de nodige waarde hechten, waardoor het van belang is dat werkgevers de nodige aandacht besteden aan het arbeidsomstandighedenbeleid. De voorgestelde veiligheidscoördinator die (contractueel) verantwoordelijk wordt voor de veiligheid maakt deel uit van dit beleid, maar uiteindelijk zal voor een strafrechter de feitelijke gang van zaken doorslaggevend zijn.
