Moeder bant vader uit leven kinderen en wil eenhoofdig gezag

28 oktober 2020

Door: Hilde Nobel

Als ouders gaan scheiden dan gaat dat soms met hevige strijd gepaard. De kinderen zijn hiervan helaas vaak de dupe. Soms gaan de ouders zo ver dat een kind klem en verloren dreigt te raken tussen de ouders en er sprake is van ouderverstoting. Bij ouderverstoting richt een kind zich tegen één van de ouders en de andere ouder wordt juist fantastisch gevonden. Dit kan (zeker op latere termijn) grote psychische gevolgen hebben voor het kind. De rechter grijpt in dit soort gevallen soms in. De rechter kan bijvoorbeeld beslissen dat slechts één van beide ouders met het gezag wordt belast, zodat het kind niet klem en verloren raakt tussen de vechtende ouders. Eenzijdig gezag is de uitzondering! In Nederland is het uitgangspunt gezamenlijk gezag is.

Gezamenlijk gezag

Bent u getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap? Dan hebben beide ouders automatisch samen gezag over een kind. Beide ouders houden het ouderlijk gezag over de kinderen na een scheiding. Behalve als de rechter een andere beslissing neemt.

Eenhoofdig gezag

In uitzonderlijke gevallen kan een ouder op zijn of haar verzoek door de rechtbank worden belast met het eenhoofdig gezag. De rechtbank toetst een dergelijk verzoek aan de wettelijke criteria. Het verzoek zal worden toegewezen indien:

1. er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of;
2. wijziging van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.

Rechten en verplichtingen bij gezag

Wat moet u doen volgens de wet als u het gezag heeft?

• u moet het kind opvoeden en verzorgen;
• u draagt de kosten voor het kind;
• u beheert de spullen en het geld;
• u bent wettelijke vertegenwoordiger, dat wil zeggen dat u voor uw kind een handtekening mag zetten en dat u aansprakelijk bent als uw kind schade veroorzaakt.

Klem en verloren

In principe hebben beide ouders dus in Nederland het gezag, maar soms is er zoveel strijd tussen de ouders dat de rechter beslist dat slechts één van beide het gezag krijgt. Ook kan het zo zijn dat één van de ouders geen rol speelt/wil spelen. In dat geval kan de rechter ook het eenhoofdig gezag toewijzen.

In een recent arrest van de Hoge Raad wordt ingegaan op de vraag of het eenhoofdig gezag altijd moet worden toegewezen als er wordt voldaan aan het klemcriterium. Het antwoord hierop is: nee.

In de zaak die voorlag bij de Hoge Raad heeft moeder vader gebannen uit leven van zijn dochter. De moeder bagatelliseert de rol van vaders in het algemeen, ze doet alsof de rol van de vader in de opvoeding van het kind onbelangrijk is. Met name in haar eigen gezin stelt zij dat de vader een onbeduidende rol heeft. Moeder zoekt hierover ook de publiciteit. Op geen enkele manier staat zij open voor contact en ze heeft alleen oog voor haar eigen visie op de rol van vaders.

De moeder stelt dat de strijd tussen haar en de vader ertoe kan leiden dat haar dochter klem en verloren raakt tussen de ouders. Opvallend aan deze uitspraak is dat het Hof het met de moeder eens is dat er een onaanvaardbaar risico bestaat dat de dochter klem en verloren raakt tussen de ouders. In principe zou deze conclusie betekenen dat er reden is om eenhoofdig gezag toe te wijzen. Toch is het hof in deze zaak van oordeel dat het niet in het belang van de dochter is dat er eenhoofdig gezag komt. De Hoge Raad bevestigt dit en de ouders behouden het gezamenlijk gezag.

De Hoge Raad overweegt dat de rechter, ook indien is voldaan aan het klemcriterium, ruimte heeft om het gezamenlijk gezag toch in stand te laten. Uitgangspunt is immers dat bij belissingen als deze zo veel mogelijk recht moet worden gedaan aan het belang van het kind. Omdat de moeder de vader op geen enkele wijze opening biedt om betrokken te zijn in het leven van de dochter en zij ook geen hulp inschakelt om haar weerstand tegen het contact met de vader te verminderen, handelt de moeder in strijd met haar verplichting om de banden tussen de dochter en haar vader te bevorderen. Het hof is van oordeel dat de moeder hierdoor zo duidelijk tegen het belang van de dochter handelt dat het onverantwoord zou zijn als zij het eenhoofdig gezag zou krijgen. De Hoge Raad bevestigt dit. Op grond van artikel 8 EVRM moet de rechter zich zo veel mogelijk inspannen om het recht op family life tussen ouders en hun kinderen mogelijk te maken.

Kortom, de moeder kan de vader niet buiten spel zetten. Het belang van het kind en het recht op family life staat voorop!

“Hoewel gezamenlijk gezag het risico in zich bergt dat het kind klem komt te zitten tussen de twee ouders, leidt eenhoofdig gezag ertoe dat de andere ouder geheel uit het leven van het kind wordt geweerd. De rechter moet dan de ruimte hebben om, uitgaande van de situatie ten tijde van zijn beslissing, in te schatten welke van de twee kwaden het belang van het kind vermoedelijk het minst zal schaden.”

Wilt u meer weten over het wijzigen van gezag? Neemt u dan gerust contact op met één van onze familierechtadvocaten. Bent u benieuwd naar de volledige uitspraak? U kunt het arrest hier lezen: https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:HR:2020:533