Het nieuwe ouderschap

29 november 2019

De juridische status van een meeroudergezin

Steeds meer kinderen groeien vanaf de geboorte op in een meeroudergezin. In praktijk zijn de ouders bijvoorbeeld een lesbisch paar dat vanaf de geboorte samen een kind opvoedt met een homo- of biseksuele man of koppel. Voor het opgroeien van kinderen in meeroudergezinnen biedt het huidige recht geen kader, waardoor voor deze gezinnen onvoldoende erkenning is.

Er kunnen slechts twee juridisch ouders zijn en twee ouders die kunnen worden belast met het ouderlijk gezag. Als een kind door meerdere personen wordt verzorgd en opgevoed, betekent dit dus dat maximaal twee van die personen de zeggenschap hebben en de andere persoon of andere personen niet. Dit onderscheid wordt in de praktijk wel aangeduid als ‘voorbankouders’ en ‘achterbankouders’. Vanzelfsprekend kunnen alle volwassenen met elkaar overleggen over opvoedingsbeslissingen, maar de stem van de ouder met gezag geeft de doorslag. Zij zitten als het ware ‘op de voorbank en aan het stuur’, de anderen hebben feitelijk alleen een adviserende stem en ‘zitten op de achterbank’.

Staatscommissie Herijking ouderschap

Op 7 december 2016 bracht de Staatscommissie Herijking ouderschap haar rapport ‘Kind en ouder in de 21e eeuw’ uit. Een van de aanbevelingen is dat meerpersoonsgezag mogelijk moet worden gemaakt om zo de ‘achterbankouders’ een stem te kunnen geven bij de opvoeding van hun kind. Deze aanbeveling heeft het kabinet niet overgenomen, omdat het kabinet meent dat hierdoor juist meer conflicten rondom kinderen en ouderschap ontstaan.Dit is de reden waar het kabinet voornemens is met een regeling te komen voor deelgezag voor personen die nauw betrokken zijn bij de verzorging of opvoeding van een kind, maar die nu geen gezag krijgen.

Wat is het verschil tussen ouderlijk gezag en deelgezag?

Ouderlijk gezag is de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding van het kind, de wettelijke vertegenwoordiging van het kind in en buiten rechte en het bewind over zijn of haar vermogen. Deelgezag is dit allemaal niet. Deelgezag houdt de bevoegdheid in om met de gezagdragende ouders beslissingen te nemen over de dagelijkse verzorging. Deelgezagdragers hebben recht op informatie en consultatie door de gezagdragers omtrent gewichtige aangelegenheden met betrekking tot het kind, bijvoorbeeld een medische behandeling. De ouder met gezag houdt de volledige bevoegdheden en verplichtingen die bij het uitoefenen van het gezag horen.

Welke beslissingen kun je nemen als deelgezag dragende ouder?

Het deelgezag is gericht op het oplossen van praktische problemen waar ouders en personen die nauw betrokken zijn bij de verzorging of opvoeding van een kind tegen aan lopen. Als ouder belast met het deelgezag kun je ouderavonden bezoeken en bijvoorbeeld doktersbezoeken afleggen. Maar je kunt als deelgezagouder niet een verhuizing van een kind tegenhouden. Ook het beheer van het vermogen van een kind, het bestaan van een onderhoudsverplichting of toestemming geven voor een medische behandeling maken geen onderdeel uit van het deelgezag.

Het deelgezag, de oplossing voor het meeroudergezin?

De ongelijkheid tussen de ouders in het meeroudergezin wordt in het nieuwe wetsvoorstel gelegaliseerd en geformaliseerd. De ‘voor- en achterbankouders’ blijven bestaan. Als de gezagdragende ouder overlijdt heeft de deelgezagouder een voorkeurspositie voor het verkrijgen van de voogdij, vergelijkbaar met de huidige voorkeurspositie van de ouder zonder gezag. Dit is een vooruitgang, maar als de (deel)gezagdragers het niet eens worden over een beslissing over de dagelijkse verzorging dan is de beslissing van de gezagdragende ouders doorslaggevend. Geschillen hierover kunnen niet worden voorgelegd aan de rechter.

De regeling moet nog verder worden uitgewerkt en een wetsvoorstel moet nog worden ingediend. Wordt vervolgd….

Wat kunnen wij nu voor u betekenen?

Ook zonder wettelijk kader is het mogelijk afspraken te maken over de invulling van het ouderlijk gezag door ouders in een meeroudergezin. Afspraken over de praktische en gelijkwaardige invulling van de opvoeding door voor- en achterbankouders kunnen worden vastgelegd in bijvoorbeeld een meerouderschapsovereenkomst. Een dergelijke overeenkomst kan worden opgesteld bij een mediator waarbij de verschillende aspecten die bij de invulling van het ouderschap aan de orde zijn zullen worden besproken. Zo kan een geschil over de opvoeding van de kinderen in de toekomst worden voorkomen. Mocht er toch sprake zijn van een geschil dan kan het inschakelen van een advocaat nodig zijn.

Heeft u vragen over het vormen van een meeroudergezin en de juridische gevolgen? Wilt u een donorovereenkomst of een meerouderschapsovereenkomst laten opstellen? Neem contact op met mr Glenda Raap. Zij kan jullie verder helpen.