Zaak geseponeerd: altijd goed nieuws?

7 oktober 2019

Door: Rachel Bruinen

U krijgt een brief thuis van het Openbaar Ministerie met daarin de mededeling dat de strafzaak tegen u is geseponeerd. In de brief wordt in een paar woorden een reden genoemd waarom de verdenking die tegen u is gerezen, is geseponeerd. Hierbij valt te denken aan de situatie dat ‘u zelf door het gebeurde of de gevolgen daarvan bent getroffen’, het incident zich binnen een ‘geringe kring’ heeft afgespeeld of sprake is van ‘medeschuld van de benadeelde’. Is de ontvangst van een dergelijke kennisgeving van sepot altijd goed nieuws? En betekent dit dat u niets meer hoeft te doen en voor altijd van deze zaak af bent? Krijgt u een vergoeding voor de door u gemaakte advocaatkosten? En wordt u gecompenseerd voor de nacht die u op het politiebureau heeft doorgebracht? Op deze en andere vragen wordt in dit blog antwoord gegeven.

Technisch sepot en beleidssepot

Het Openbaar Ministerie heeft de exclusieve bevoegdheid tot vervolging over te gaan. Dit wordt het opportuniteitsbeginsel genoemd. De officier van justitie kan naast dagvaarden, een strafbeschikking uitvaardigen of een transactie aanbieden ook beslissen om een zaak niet of niet verder te vervolgen. In dergelijke gevallen wordt de zaak geseponeerd. Dat betekent dat de zaak is afgedaan, tenzij de officier van justitie po nieuwe feiten en omstandigheden deze beslissing moet herzien of wanneer het gerechtshof alsnog een vervolging beveelt. Dat laatste kan kort gezegd voorkomen wanneer de aangever een klacht indient tegen de beslissing niet tot vervolging over te gaan (artikel 12 Wetboek van strafvordering).

Sepotgrond

De reden voor de sepotbeslissing, ook wel de sepotgrond genoemd, wordt altijd in de kennisgeving sepot opgenomen. In de Aanwijzing gebruik sepotgronden van het Openbaar Ministerie wordt een opsomming van de mogelijke sepotgronden gegeven. Deze gronden worden met cijfers aangeduid en zijn in de Aanwijzing van een toelichting voorzien. Zij zijn onder te verdelen in twee categorieën: technische sepots en beleidssepots. De eerste categorie is het meest gunstig. Een technisch sepot houdt namelijk in dat op grond van het onderzoek geconcludeerd moet worden dat onvoldoende uitzicht bestaat op een veroordeling. Kortom: het is niet de verwachting dat tegen u voldoende bewijs voor enig strafbaar feit bestaat, dat het feit strafbaar is of dat u als dader strafbaar bent. Indien een succesvolle vervolging technisch haalbaar is, maar vervolging op gronden aan het algemeen belang ontleend onwenselijk wordt geacht, kan het Openbaar Ministerie een beleidssepot gebruiken. Voorbeelden van beleidssepots zijn ‘gering of oud feit’, ‘recente bestraffing’ en ‘gewijzigde omstandigheden’ zoals verbeterd levensgedrag.

Voorwaarden beleidssepot

Aan een beleidssepot kunnen op grond van artikel 167 lid 2 Wetboek van strafvordering voorwaarden worden verbonden. Dat betekent dat de vervolging onder bepaalde voorwaarden – meestal de voorwaarde dat de verdachte geen strafbare feiten meer pleegt binnen een bepaalde periode – wordt uitgesteld. Wanneer de verdachte aan de voorwaarden heeft voldaan, kan de zaak vervolgens alsnog worden afgedaan met een beleidssepot. Van belang is dat alleen ruimte is voor een voorwaardelijk sepot wanneer voldoende wettig en overtuigend bewijs bestaat. Het kan relevant zijn te bekijken of terecht is beslist een zaak voorwaardelijk te seponeren in plaats van het toepassen van een technisch sepot. Een technisch sepot kan nooit onder voorwaarden plaatsvinden, omdat dit betekent dat een succesvolle vervolging niet haalbaar is. Het Openbaar Ministerie kiest er met regelmaat voor een zaak voorwaardelijk te seponeren wanneer het gaat om een situatie waarin geen strafbeschikking kan worden uitgevaardigd en om opportuniteitsredenen aanleiding is af te zien van vervolging wanneer een verdachte zich aan bepaalde voorwaarden heeft gehouden.

Verzoek wijzigen sepotcode

Wanneer de zaak met een beleidssepot wordt geseponeerd, betekent dit dat u in beginsel geen recht heeft op een schadevergoeding voor de tijd die u in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht en evenmin voor de door u gemaakte advocaatkosten. Het kan om die reden goed zijn samen met uw advocaat te bekijken of de zaak niet met een technisch sepot had moeten worden geseponeerd. Hiervoor kan uw advocaat een brief sturen naar het Openbaar Ministerie waarin aan de hand van argumenten – op basis van het dossier – wordt verzocht de zaak met een technische sepotcode te seponeren. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat op basis van het dossier blijkt dat u ten onrechte als verdachte bent aangemerkt, onvoldoende wettig bewijs bestaat voor uw betrokkenheid, het feit niet strafbaar is of u als dader niet strafbaar bent omdat u zich kunt beroepen op een strafuitsluitingsgrond. In al die gevallen kan de sepotcode door het Openbaar Ministerie worden gewijzigd zodat de juridisch juiste beslissing wordt genomen én u van alle blaam wordt gezuiverd.

Actief verzoek zaak seponeren

Naast het indienen van een verzoek tot wijzigen van de sepotcode, kan de verdediging het Openbaar Ministerie ook in een eerder stadium actief verzoeken een zaak te seponeren. Dat kan uitkomst bieden aan langlopende onderzoeken die tot niets lijken te leiden en waarvan u graag af wilt. Ook kan bij het instellen van verzet tegen een strafbeschikking worden verzocht een zaak te seponeren in plaats van op een zitting te plaatsen. Het kan immers voorkomen dat in het dossier onvoldoende bewijs zit om tot een veroordeling te kunnen komen waardoor een gang naar de rechter u beter bespaard kan worden gebleven.

Schadevergoeding zaak geseponeerd?

In beginsel geldt dat u alleen aanspraak maakt op een schadevergoeding voor de tijd die u in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht en voor de door u gemaakte advocaatkosten, wanneer de strafzaak is geseponeerd met een technisch sepot. Wanneer dit een beleidssepot betreft en de officier van justitie wil de sepotcode niet wijzigen, kan alsnog een schadevergoedingsverzoek worden ingediend. De raadkamerrechter die het verzoek tot schadevergoeding behandelt, bekijkt of kan worden vastgesteld dat de strafrechter in geval van een inhoudelijke behandeling hoogstwaarschijnlijk tot een veroordeling zou zijn gekomen. Zo komt het wel degelijk voor dat de rechter van oordeel is dat een zaak niet bewijsbaar is en dat om die reden een technisch sepot de aangewezen modaliteit was in plaats van een beleidssepot.

Conclusie

Terug naar de vraag die in de inleiding centraal stond. Is het altijd goed nieuws wanneer het Openbaar Ministerie u heeft laten weten dat de zaak wordt geseponeerd? Meestal wel. Het betekent immers dat u in principe van de zaak af bent, niet voor de rechter hoeft te verschijnen en de zaak geen consequenties zal hebben voor het verkrijgen van een VOG. Toch kan het in bepaalde gevallen zinvol zijn contact te zoeken met een advocaat om te bekijken of een beleidssepot kan worden gewijzigd in een technisch sepot. Daarnaast kan een advocaat ook in een lopende procedure voor u een sepotverzoek indienen zodat eerder duidelijkheid bestaat. Neem gerust contact met ons op indien wij hierin iets voor u kunnen betekenen.