Rijbewijs automatisch ongeldig

5 april 2019

Door: Rick van Leusden

Besturen van een motorrijtuig met te veel alcohol en/of drugs op is verboden. Afhankelijk van de hoeveelheid van die stof kan de rechter hoge straffen opleggen. Een combinatie van een flinke taakstraf met een langdurige ontzegging van de rijbevoegdheid is niet ondenkbaar. De problemen worden helemaal groot als de rijbewijshouder binnen 5 jaar voor een tweede keer voor zo’n feit wordt veroordeeld. Na de tweede (definitieve) veroordeling wordt zijn rijbewijs namelijk automatisch ongeldig. Hij moet het rijbewijs dan helemaal opnieuw halen. Zwetend naast een rijinstructeur, blokken voor het theorie-examen en wederom de hellingproef doen. De strafrechter kan daar niets aan veranderen.

Opnieuw halen rijbewijs

Voor veel bestuurders is dat schrikken. Waarom kan de rechter niet bepalen dat de bestuurder voor de tweede zaak bijvoorbeeld wel een (zeer) hoge straf krijgt, maar zijn rijbewijs geldig blijft? Als er geen enkel herhalingsgevaar bestaat, waarom moet iemand dan toch automatisch zijn rijbewijs helemaal opnieuw halen? Het antwoord is: omdat de wetgever dat in de recidiveregeling van artikel 123b van de Wegenverkeerswet heeft bepaald.

Wie eenmaal is veroordeeld voor een ernstig verkeersdelict geldt als gewaarschuwd mens en recidive binnen 5 jaar doet vermoeden dat hij ongeschikt is om motorrijtuigen te besturen, zo is de gedachte achter dat artikel. Het is dan aan hem om aan te tonen dat hij desondanks geschikt is voor verkeersdeelname. Toch leek er nog een opening om daarin verandering te brengen. Daarover gaat de volgende zaak.

Artikel 123b van de Wegenverkeerswet

In die zaak (van 18 december 2018. ECLI:NL:HR:2018:2350) werd aan de Hoge Raad voorgelegd dat artikel 123b van de Wegenverkeerswet in strijd is met “hoger” recht, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, en het OM daarom niet had mogen vervolgen. In het Verdrag staat dat een verdachte niet tweemaal mag worden bestraft voor hetzelfde feit, een strafvervolging alleen mag volgen als de verdachte daartegen ook zijn rechten kan laten gelden en de wet en de gevolgen ervan voldoende duidelijk moeten zijn. De advocaten beargumenteerden dat artikel 123b daarmee in strijd is.

Onvoldoende rijvaardig

Het rijbewijs moet worden gezien als een vergunning om motorrijtuigen te besturen. Op zo’n vergunning is het bestuursrecht van toepassing. Heeft iemand aangetoond, bijvoorbeeld door tweemaal met veel te veel alcohol op achter het stuur te kruipen, dat hij in onvoldoende mate rijvaardig is, dan wordt zijn rijbewijs –of “vergunning”- automatisch ongeldig. Omdat het rijbewijs automatisch ongeldig wordt en dus geen aparte straf wordt opgelegd, is van een dubbele bestraffing geen sprake, aldus de Hoge Raad. Er is dus “maar” sprake van één procedure. Bovendien heeft de verdachte tijdens de behandeling van de (tweede) strafzaak voldoende toegang tot de (straf)rechter om daar zijn argumenten naar voren te brengen en bijv. te vragen om strafvermindering. De Hoge Raad laat de uitspraak van het hof daarom overeind.

Afschaffing artikel 123b Wegenverkeerswet

Toch zal het vermoedelijk niet lang duren voordat artikel 123b van de Wegenverkeerswet wordt afgeschaft. De minister kondigde dat al aan, omdat het CBR in de praktijk veel sneller kan vaststellen of iemand nog voldoende rijvaardig is. Als blijkt van niet, dan zorgt het CBR ervoor dat het rijbewijs zijn geldigheid verliest. Verkeersveiligheid boven alles.

Lees hier de uitspraak