Automatisch gezamenlijk gezag na erkenning?

23 maart 2022

In de huidige situatie krijgt degene die een kind erkent niet automatisch het gezag. Ouders moeten dit apart aanvragen via het gezagsregister. Dit in tegenstelling tot ouders die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben. Die hoeven zowel de erkenning als het gezamenlijk gezag niet te regelen en krijgen dit automatisch.

Op 22 maart 2022 heeft de Eerste Kamer een wetsvoorstel aangenomen waardoor ook ongehuwde en niet-geregistreerde partners gezamenlijk gezag krijgen bij de erkenning van hun kind. Deze wet zal op zijn vroegst per 1 juli 2022 in werking treden.

Wat verandert er

Nu dit wetsvoorstel door de Eerste Kamer is aangenomen en wet wordt, zullen ouders die de erkenning voor de geboorte hebben geregeld, direct vanaf de geboorte gezamenlijk gezag hebben over het kind. Als deze erkenning na de geboorte wordt geregeld, dat geldt dit vanaf de erkenning.

Verschil erkenning en gezag

In de praktijk merken wij dat er veel onduidelijkheid bestaat over het verschil tussen erkenning en gezag. Wat is nu eigenlijk het verschil?

Door erkenning ontstaat er een juridische band (een zogenaamde familierechtelijke betrekking) tussen de erkenner en het kind. Hierdoor worden ouder en kind onder meer elkaars erfgenamen.

Gezag gaat over de juridische verantwoordelijkheid voor en zeggenschap over de opvoeding en verzorging van een kind. Als je gezag hebt moet en mag je meebeslissen over zaken als woonplaats, schoolkeuzes, medische behandelingen, hulpverlening etc. Je bent de wettelijke vertegenwoordiger van je kind.

Als ouders samen het gezag hebben, mag je dus niet zomaar verhuizen met een kind, daarvoor is toestemming van de andere ouder nodig. Dat geldt ook voor vakanties. Deze toestemming is niet nodig als een ouder alleen het gezag heeft.

Uitzondering

Deze nieuwe hoofdregel van gezamenlijk gezag geldt niet in de gevallen waarin ouders niet samen tot erkenning zijn overgegaan, maar deze tot stand is gekomen met vervangende toestemming van de rechtbank. In dat geval ontstaat er niet van rechtswege gezamenlijk gezag en heeft de moeder alleen het gezag.

Voor wie geldt dit

Deze wet gaat alleen gelden voor de zogenaamde nieuwe gevallen. Dus voor ouders die de erkenning hebben geregeld na de inwerkingtreding van deze wet.

Nieuwe wet: positieve ontwikkeling?

Veel ouders vergeten bij de erkenning het ouderlijk gezag te regelen, omdat zij denken dat het ouderlijk gezag al geregeld is bij de erkenning. Dit kan later, bijvoorbeeld als de ouders ruzie krijgen of zelfs uit elkaar gaan, tot problemen leiden. Voor dit soort gevallen biedt de nieuwe wet een prachtige oplossing.

De nieuwe wet heeft echter ook een keerzijde. De ouders kunnen bij de geboorte van een kind gezamenlijk bepalen of zij het wenselijk achten dat de vader het kind erkent en daarmee automatisch het ouderlijk gezag krijgt. Indien de ouders niet op één lijn zitten en de moeder weigert erkenning door de vader, kan dit leiden tot een stijging van het aantal procedures bij de rechtbank. Immers, de vader kan de rechtbank dan vragen om vervangende toestemming voor erkenning. In dat geval ontstaat er niet van rechtswege gezamenlijk gezag en heeft de moeder alleen het gezag. Kortom, dan zal de vader eveneens voor het krijgen van ouderlijk gezag een procedure dienen op te starten.

Daarnaast voorzie ik nog een ander probleem. Indien een vader gezamenlijk gezag krijgt bij de erkenning van het kind kan de moeder op een gegeven moment van mening zijn dat gezamenlijk ouderlijk gezag niet in het belang van het kind is. In dat geval zal de moeder een procedure moeten starten om het eenhoofdig gezag te krijgen.

Resumé, de nieuwe wet lost een probleem op, maar creëert weer andere problemen. De tijd zal moeten leren of deze nieuwe wet een positieve ontwikkeling is.

Heb je vragen over erkenning en/of gezag? Neem dan gerust contact met mij of één van mijn collega’s van de familierechtsectie op.